Ek fiil nedir?

Ek fiiller, ek eylemler olarakta bilinirler. İsim ve isim soylu sözcüklere eklenerek onların cümle içerisinde yüklem görevi görmesine yol açan, basit zamanlı fiillere gelerek onların birleşik zamanlı olmasını sağlayan, çekimlenmiş fiillere gelerek birleşik çekimli fiiller oluşturan "imek" fiiline "ek fiil" denir.

Türkçe'deki ek fiiller nelerdir?

1- i-di

2- i-miş

3- i-se

4- -im

5- -sin

6- -dir

7- -iz

8- siniz

9- dirler

Ek fiillerin görevleri nelerdir?

1- İsim soylu sözcükleri yüklem yapmak.

2- Ek fiilin ikinci görevi birleşik zamanlı fiillerin oluşmasını sağlamaktır.

Ek fiil, isim soylu sözcükleri yüklem yaparken hangi kip eklerinden yararlanmaktadır?

Ek fiil, isim soylu sözcükleri yüklem yaparken dört kip ekinden yararlanır. Bu kip ekleri şunlardır:

1- Görülen geçmiş zaman (-idi): İsimlere (-idi) eki getirilerek yüklem yapılır. Özneyi oluş üzerinde gördüğünü anlatır.

Örnek: "Ömer çalışkandı." cümlesinde "çalışkan" sözcüğü ek fiilin görülen geçmiş zamanı ile yüklem olmuştur.

2- Öğrenilen geçmiş zaman (imiş): Öznenin başkasından duyulan bir oluş içinde bulunduğunu gösterir.

Örnek: "Ömer çalışkanmış." cümlesinde "çalışkan" sözcüğü ek fiilin öğrenilen geçmiş zamanı ile yüklem olmuştur.

3- Şart kipi (ise): İsimlere getirilen (-ise) eki cümleye koşul anlamı katar.

Örnek: "Ömer ya çok çalışkansa." cümlesinde "çalışkan" sözcüğü ek fiilin şart kipi ile yüklem olmuştur.

4- Geniş zaman: Bu zaman çekiminde ek fiil diğer çekimlerinde olduğu kadar belirgin değildir. Diğerleri, eklendiği sözcükten "idi", "imiş", "ise" diye ayrılabildiği halde, geniş zamanda ayrılmaz.

Örnek: "Ömer daha çalışkandır." cümlesinde "çalışkan" sözcüğü ek fiilin geniş zamanı ile yüklem olmuştur.

Ek fiilin Olumsuzu

Ek fiille çekimlenmiş sözcüklerin olumsuzu "değil" sözcüğü ile yapılır.

Örnek: "Çalışkan değilim."

Not: Diğer fiillerin "-ma, -me" ile, ek fiilin "değil" ile olumsuz yapılması, ek fiilin bulunmasını oldukça kolaylaştırır.

Örnek:

"Kısa sürede eve vardı."

"Sınıfta on kişi vardı."

Yukarıdaki cümlelerin hangisinin ek fiil aldığını bulmak için cümleleri olumsuz yaparız.

"Kısa sürede eve varmadı." şeklinde olumsuz yapılabilir.

"Sınıfta on kişi varmadı." şeklinde olumsuz yapılamayacağına göre, ikinci cümle ek fiil almıştır.

Ek fiilin soru şekli

Ek fiilin soru şekli de diğer fiillerde olduğu gibi "mi" ile yapılır. "Mi" sözü isimle ek fiil arasına girerek kullanılır.

Örnek: "Çalışkan mıyım ?"

-----------------

Basit zamanlı fiil nedir?

Basit zamanlı fiil, fiilin tek bir zaman veya kip bildirecek şekilde çekimlenmesidir.

Birleşik zamanlı fiil nedir?

Bileşik zamanlı fiil, fiilin birden çok kip ve zaman bildirecek biçimde çekimlenmesiyle oluşur. Basit çekimli fiillere ek fiilin getirilmesiyle yapılır.

Birleşik zamanlı fiiller kaça ayrılır?

1- Hikaye birleşik zaman: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin "idi" şekli getirilerek yapılır.

Örnek: Gel - miş - idi - m --> Gelmiştim

2- Rivayet birleşik zaman: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin "imiş" şekli getirilerek yapılır.

Örnek: Gel - ecek - imiş - m --> Gelecekmişim

3- Şart bileşik çekim: Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin "ise" şekli getirilerek yapılır.

Örnek: Bil - ecek - ise --> Bilecekse

Ek Fiilin cümleye kattığı anlamlar nelerdir?

Ek fiil cümleye “gerçekleşmemiş niyet, terk edilmiş bir alışkanlık, şart, küçümseme, gereklilik, kesinlik, başkasından duyma, ihtimal” anlamları katar.

1- Hani bayramda bize gelecektiniz. (Gerçekleşmemiş niyet)

2- Eskiden çok çay içerdim. (Terk edilmiş bir alışkanlık)

3- Kar yağarsa yollar kapanır. (Şart)

4- Sınava çok çalışmışmış. (Küçümseme)

5- Sabah erkenden yola çıkmalıydık. (Gereklilik)

6- Uygarlık yazının bulunmasıyla başlamıştır.(Kesinlik)

7- Bakışları insanı çok etkilermiş. (Başkasından duyma)

8- Şimdi çoktan uyumuştur. (İhtimal)